Esta Agrupación ven de celebrar as “Actividades etnográficas da
senda e muiño dos Matos”, tamén denominada “IV Festa do Muiño dos Matos”, organizada
por esta Asociación e coa colaboración económica do Concello de Nigrán.
Realizouse unha charla e partiuse dende o barrio de Pracíns cun roteiro guiado por expertos en
historia e natureza da zona hacia este muiño de auga, donde houbo moenda,
demostracións, charlas, exposicións, etc.
Dende o comezo da xornada e especialmente, dende o remate do roteiro, e por mor das previsións meteorolóxicas adversas, no
local social da antiga escola infantil da parroquia houbo música folck protagonizada
por un grupo de gaitas, exposición de pezas de muíños de
auga e de fotos, textos, planos, etc. deste e doutros muiños de Galicia;
desenvolvemento de oficios tradicionais artesáns (cestería con follato de
millo, cesteiro en palla de centeo, zoqueiro), degustación gratuíta de pans
bionaturais realizados por un artesán local, e de produtos ecolóxicos
elaborados por agricultores da zona coa fariña de cereais.
Despois de 41 anos abandonado (no 1973), volveu funcionar o muiño dos Matos, no que ademáis de moer millo durante este dia especial, realizouse unha exposición de fotografías antigas relacionadas cos cereais cultivados na zona, de utensilios empregados con estes traballos, de pezas do muiño e de variedades locais de millo.
Esta actividade contou coa participación dun grupo de
gaitas vigués, membros ecoloxistas, un muiñeiro, un zoqueiro artesán, un
cesteiro, e outros artesáns da contorna, ademáis de agricultores bio da zona,
entre outros colaboradores. Ademáis, asistiron como público preto de 40 persoas
procedentes da localidade de Nigrán e doutras da contorna (Baiona, Vigo, etc.).
O Muíño de auga, localizado no barrio das Rozadas, da
parroquia de Chan de Brito (término municipal de Nigrán), está encravado nun
fermosísimo lugar privilexiado e forma parte dun grupo de catro muíños
fariñeiros (os outros tres localízanse xa dentro da parroquia de Camos-
Nigrán). Ubícase a carón do camiño medieval que percorre os lugares coñecidos
tradicionalmente como “Campos do Paso, Os Matos e A Lama”, de grande
importancia para a veciñanza de Chandebrito durante centos de anos (ata o 1786
debían pasar por el para ir á igrexa parroquial). Dende o 2005, forma parte
imprescindible do sendeiro natural e cultural do “Camiño dos Matos”, do
Concello de Nigrán e, dende o punto de vista de interese etnográfico, é moi
importante, xa que é un dos muíños máis antigos 11 localizados nesta parroquia
(de principios do s. XVIII) e probablemente de todo o municipio de Nigrán
(aparece rexistrado no Catastro do marqués da Ensenada no ano 1753). Debido ao
seu abandono no 1973, estaba en ruínas, e no ano 2009 esta Asociación conquire
a cesión do seu uso e a autorización por parte dos propietarios herdeiros para
a súa restauración e uso por este colectivo, obra que ten lugar en xuño de
2013, xa logo de limpar o muíño, contorna e accesos con persoal de traballos en
beneficio da comunidade e con voluntariado. No ano 2014 complétase a
restauración coa instalación de mecanismos e pezas. O 8 de novembro de 2015
desenvólvese a “I Festa do muíño e senda dos Matos”. En novembro de 2016
realízanse reparacións na quenlla, e na levada, no cubo e a substitución da
sateira do muíño para evitar perdas de auga.
